Yıllar önce ‘Face Off’ filminde yaşananlar fantastik bir serüven olarak görülmüş, dünyada yüz nakli hayal bile edilmemişti. 10 yıl önce ise Betül Ulusal adlı bir Türk doktor; siyah farelerin yüzlerini, beyaz farelere naklederek yüz nakli yapılabileceğini bilimsel olarak kanıtladı. Şimdi ise yüz nakli, sık yapılan ameliyatların arasına girmek üzere… Prof. Dr. Ferit Demirkan bu konuyla ilgili soruları yanıtladı:
Türkiye’de üst üste üç yüz nakli yapıldı. Neden duraklama durumuna girildi?
Bazen aynı vakalar peş peşe gelir; özel bir durum yok!
ÖZELDE DE OLABİLİR
Yüz nakli ameliyatlarında neden üniversite hastaneleri tercih ediliyor?
Bu işin üniversitelerde başlaması daha uygun. Ama tam gün uygulamasından sonra, üniversitelerden ayrılan pek çok akademisyen, özel üniversitelere veya hastanelere geçti. Hiç akademik kariyer yapmayan ama özel hastanelerde yoğun bir şekilde el cerrahisi ameliyatları yapan mikrocerrahlar da var. Uygun şartlar sağlandığında, özel hastanelerde de nakil yapılabilir.
Hangi hastaneler nakil yapabilmeleri için onay bekliyor?
Acıbadem Fulya Hastanesi’nin başvurusu var. Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi ve İstanbul Tıp Fakültesi’nin de hazırlandığını duydum.
17 NAKİL YAPILDI
Dünyada yapılan yüz nakilleri için ne söyleyeceksiniz?
Dünyada şu ana kadar sanırım 17 yüz nakli yapıldı. Bunların üçü Türkiye’de… Aslında her biri zorlu girişimler. Özellikle Amerika’da bu süreç çok daha zorlu geçmiş. Son yapılanların daha başarılı olduğu görülüyor. Türkiye’dekiler ise henüz çok yeni ve uluslararası bilimsel bir arenaya sunulmadı.
Türkiye’de yüz nakliyle ilgili ilk çalışan kimdi?
Bu konuda ilk deneysel çalışmayı yapıp yayınlayan Dr. Betül Ulusal. Ulusal bu çalışmayı Cleveland’da Dr. Maria Siemionow’un laboratuvarında, fareler üzerinde yaptı. Dünya literatüründeki ilk hayvan çalışması oldu. Sonrasında pek çok arkadaşımız da o laboratuvarda çalıştı.
TAM YÜZ NAKLİ DAHA GÜZEL GÖRÜNÜYOR
Neden dünyada yapılan nakiller bize çirkin geliyor? Onlar estetiğe önem vermiyorlar mı?
Son yapılan vakaların çok daha güzel olduğunu düşünüyorum. Çünkü artık doktorlar deneyimlerini birbirleri ile paylaşmaya başladı. Teknik de ilerledi; yüz sinirinin onarılması ve yüzün alıcıya oturtulması çok daha başarılı sonuç veriyor. Bir de tam yüz nakilleri daha güzel görünüyor.
İLERİDE VÜCUT NAKLİ OLABİLİR!
Yüz naklinde ilk deneysel çalışmayı Dr. Betül Ulusal’ın yaptığını söylediniz. Yüz nakli ilk Türkler’in mi aklına geldi yani?
Ulusal’ın çalışmasında; siyah farelerin yüzlerinin yarısı, beyaz farelere takılmıştı. Sonrasında tam yüz, sadece kulak ve kemikli kısım nakilleri de denendi. Kadavralarda ise nakiller yapılarak; kimin kime benzeyeceği araştırıldı. Rejeksiyonla ilgili çalışmalar yapıldı. Bunların hepsinde Türk arkadaşlarımızın emeği var. Ben de yurt dışında kol-bacak nakli üzerinde çalıştım. Farelerin bacaklarını birbirlerine takıp inceliyorduk. Bunun için hayvan yaşarken, damarlarının içini gösteren özel bir mikroskopla çalışıyorduk.
Yüz nakli bir hayaldi ama oldu. Şimdi sırada ne var?
Daha uç ne olabilir derseniz; vücut nakli olabilir.
500 CERRAH TÜRKİYE’YE GELECEK
Dört yıl sonraki Avrupa Mikrocerrahi Kongresi’nin Türkiye’de yapılması ne anlama geliyor?
Kongrenin Antalya’da yapılmasında, Türkiye’de yapılmış başarılı yüz nakli ameliyatlarının etkisi büyük! Artık dünyada yapılan bu tür toplantılarda; Türk katılımcıların önemli bir yeri var. Biz katılmayınca, eksiklik hissediliyor.
Kongreye kaç kişi katılacak?
Beklentimiz 500 kişi civarında. Diğer kongrelerle karşılaştırıldığında az görünebilir ama dünyada bu işle uğraşan kişi sayısı da çok az. Yani özel bir grup gelecek.
AMELİYAT OLDUĞU ANLAŞILMAYACAK
Yüz nakli Türkiye’de ilk kez Uğur Acar’a yapıldı. Sizce sonuç nasıl?
Çok başarılı! Ona yapılan operasyon; ‘kemik yapının nakledilmediği durumda sonucun daha çok alıcıya benzeyeceği’ tezini de çürüttü. Çünkü donöre benziyor.
Gazi Üniversitesi’nde Hatice Nergis’e yapılan nakil için ne diyeceksiniz? İleride, kendisine yüz nakli yapıldığı anlaşılmadan hayatını sürdürebilir mi?
Gazi’deki oldukça zor bir vakaydı ama çok güzel olmuş. İleride nakil olduğunun anlaşılmayacağını düşünüyorum. Bunun için yaş, renk ve cilt uyumu önemli.
DÜNYADA ÇOK POPÜLER OLDUK
Türk plastik cerrahlar dünyada popüler mi?
Evet çok popülerler, giderek de popülariteleri artıyor. Mikrocerrahiye ilgi duyan büyük bir popülasyon var. Hepsi de genç yaşlarda. Düşünüyorlar, üretiyorlar, yayın ve sunum yapıyorlar. Bunlar da dünyanın ilgisini üzerimize çekiyor.
FARKLI BİR LİGE ÇIKTIK
Buradaki nakiller dünyada da ses getirdi mi?
Evet, Türkiye’deki yüz nakilleri çok ses getirdi ve itibarımızı artırdı. Farklı bir lige çıktığımızı düşünüyorum. Artık bizim neler yaptığımızı görmek için ülkemize geliyorlar. Bu bizim için büyük bir başarı.
(Sabah)