Kanser tanısı alan birçok kişide farklı tepkiler ortaya çıkabiliyor. Kaygı, endişe, reddetme ve kabullenme süreçleri duygusal dalgalanmalar oluşturabilir.
Işın tedavisi yani radyoterapi sırasında beslenmeden cinselliğe, psikolojiden cilt bakımına kadar dikkat edilmesi gerekenler tedaviyi etkinleştirip hayatı kolaylaştırarak bu sürecin çok daha kolay aşılmasını sağlıyor. Özellikle kanser tedavisi gören birçok çiftin cinsel hayatı uzun süreli ya da kalıcı olarak durumdan etkileniyor. Çünkü fiziksel çekiciliklerinin yok olduğunu düşünüp cinsele hayattan uzaklaşıyorlar. Bazı jinekolojik tümörler dışında radyoterapi tedavisi sırasında cinsel ilişkinin hiçbir zararı olmadığını söyleyen Liv Hospital İstanbul Radyasyon Onkolojisi Uzmanı Dr. Tayfun Hancılar “Psikiyatr desteği ile bu süreçte oluşan isteksizlik giderilirse hastaya moral desteği yüksek olacaktır. Bu nedenle kanser hastası cinsel açıdan aktif bir hastadır ve doktoru tarafından aksi söylenmedikçe normal hayatına devam edebilir” diyor. Uzm. Dr. Tayfun Hancılar, radyoterapi hastalarının dikkat etmesi gerekenleri anlattı.
Bol sıvı alınmalı
•Öğünler sık sık ve az miktarda yenmelidir.
•Sıvı alım artırılmalıdır.
•Baharatlı, acılı ve sıcak yemekler yerine yumuşak, oda ısısında veya ılık yenebilen gıdalar tüketilmedir. Yağlı, baharatlı ve kokulu gıdalardan kaçınılmalıdır. Yumuşak, sindirim sistemini rahatsız etmeyecek, besin değeri yüksek gıdalar tercih edilmelidir.
•Alkol ve sigara kullanmamalıdır.
•Hastaların bağırsakları fazla çalışıyorsa; yeşil sebzeler, meyveler ve kepek gibi posa oluşturacak gıdalar tüketmemelidir. İshal sorunu yaşanıyorsa; patates, pirinç lapası, yağsız haşlanmış makarna, kabuksuz elma, muz, yağsız peynir, grisini tüketilmelidir. Hasta ishal ise kaybettiği sıvıyı yerine koymak için bol bol sıvı almalıdır. Eğer ishal devam ederse mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Radyoterapi ve ana öğün arası 1 saat olmalı
•Baş boyun tümörleri nedeni ile radyoterapi gören hastalarda ağız yaraları oluştuğunda katı gıda ile beslenme güçleşebilir, onun yerine yumuşak gıdalar hatta sıvı şeklinde gıdalar tercih edilmelidir, ayrıca asitli, baharatlı gıdalardan uzak durulmalı, sıcak gıdalar yerine soğuk gıdalar tercih edilmelidir.
•Ana öğün ile radyoterapi seansı öncesinde ve sonrasında bir saat olmasına dikkat edilmelidir.
Süt ve süt ürünleri direnci artırır
•Tedavi esnasında süt ve süt ürünleri (özellikle yoğurt) tüketmek faydalıdır. Bunlar besleyici özellikleri ve içerdikleri vitaminlerle vücudun direncini arttırmada faydalı olurlar.
•Şekerin direkt olarak tümör gelişimine yol açtığına dair kesin bir veri yok. Ancak tedavi sırasında beyaz un ve şekerin mümkün olduğunca az kullanılmasını özellikle rafine edilmemiş esmer un ve şekerin sadece tedavi esnasında değil yaşamın genelinde tercih edilmesi gerekiyor. Şeker ve şekerli gıdaların besleyici değeri oldukça düşüktür, bunları yüksek oranda yemek doyum sağlayabilir, besleyici değeri yüksek olan gıdaların yeterli oranda tüketilmesi engellenebilir.
•Radyoterapi ve kemoterapi esnasında bitkisel olduğu iddia edilen ilaçlardan uzak durmak gerekir bu tip özellikle internet üzerinden satılan bitkisel ilaçların içeriği bilinmediği için tedavi üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Tahriş edici uygulamalardan kaçının
•Radyoterapi uygulanan bölgelerde bazen cilt reaksiyonları görülebilir. Özellikle koltukaltı veya kasık bölgesi gibi sürekli nemli kalan alanlarda bu risk daha fazla olur. Bu bölgeleri mümkün olduğunca havalandırmak ve baskı yapmayan pamuklu giysiler kullanmak önerilir.
• Tedavi esnasında hasta duş alabilir ancak tedavi bölgesine kese ve lif gibi tahriş edici uygulamalar yapılmamalıdır ılık su ve sabunla yıkanan bölge yumuşak bir havlu ve yavaş hareketlerle kurulanmalıdır.
• Tedavi süresince tedavi edilen alanlara parfümlü sabunlar, parfümlü pudralar, deodorantlar, losyonlar, kremler gibi cildi tahriş edici maddeler kullanmak sakıncalıdır.
•Tedavi boyunca erkeklerin tıraş olmaması tavsiye edilir. Eğer gerekliyse, tıraş makinesi ile tıraşa izin verilebilir.
•Radyoterapi uygulanan bölgede cilt hassaslaşır, bu nedenle yazın direkt güneşe, kışın soğuk ve rüzgara maruz kalınmamalıdır. Tedavi bitimini takiben en az bir yıl süreyle, tedavi gören bölgenin kuvvetli güneş ışığından korunması gerekir. Sonraki dönemlerde yüksek koruma faktörlü güneş kremleri kullanarak güneşe çıkılabilir.
