Öfkelenip sinirlendiğinizde beyninizle değil duygularınızla hareket eder, çoğu zaman pişman olacağınız davranışlar sergileyebilirsiniz. Çünkü beyin, sinir anında öfke tarafından manipüleye uğrar. Manipüle edilen düşüncelere değil aklımıza güvenmemiz gerektiğini vurgulayan Nörolog Dr. Mehmet Yavuz, öfke ve öfke kontrolü ile ilgili bilgiler veriyor.
Ölçülü öfke, normal ve gerekli bir duygudur
Doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara ve karşılanmayan beklentilere verilen duygusal tepki olan öfke son derece normal bir duygudur. Öfke, bireyin herhangi bir engellenme, adaletsizlik ya da kendi benliğine yönelik bir tehdit hissettiğinde yaşadığı duygusal gerilimdir. Tamamen insani ve doğal bir duygu olan öfkenin normallik düzeyi değişkenlik gösterir. Basit bir sinirlilik ve kızgınlık halinden, yoğun bir hiddet durumuna dönüşebilen öfke, kontrol altına alınmadığında sonradan düzeltemeyeceğiniz yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Hangi durumlarda öfkeleniyoruz?
- Endişe
- Üzüntü,
- Yalnızlık,
- Kıskançlık,
- Dışlanmışlık,
- Kaygı,
- Haksızlık,
- Hayal kırıklığı,
- Utanma,
- Aşağılanma.
- Anlaşılamamak.
Öfke, bize neler yapıyor?
Öfke anında fizyolojik ve psikolojik olarak değişime uğruyoruz. Çünkü öfke sadece psikolojik değil fizyolojik ve biyolojik tepkimeleri de beraberinde getiriyor. Kalp atışlarımız hızlanıyor, tansiyon yükseliyor, adrenalin ve noradrenalin hormonları harekete geçiyor ve kan basıncımız artıyor. Son olarak beynimiz ‘Savaş ya da kaç’ sorusuyla yüz yüze kalıyor. Eğer bu kararı sadece dürtülerimize bırakır ve mantığımızı harekete geçirmezsek önlenemez bir öfke nöbeti ile mücadele etmek zorunda kalırız. Bunun yerine sorunun cevabını aklımıza bırakmak en doğrusu olacaktır. Çünkü öfke, aklı ve sağduyuyu devre dışı bırakmamıza yol açar. Mantığı körelterek, iradeyi kullanılmaz bir hale getirir.
Dünya giderek daha da öfkeleniyor
Günümüz modern toplumlarına baktığımızda öfkeyi kontrol etmenin giderek zorlaştığını ancak kontrol gücünün de bir o kadar zorunlu olduğunu görüyoruz. Özellikle de kendi toplumumuzla ilgili bu tezin doğru olduğunu inkar etmek neredeyse imkansız. Giderek öfkeli, gergin ve sinirli bir topluma doğru evriliyoruz. Gazetelerin üçüncü sayfa haberlerine yansıyanlar, trafikte yaşadığımız kavgalar, yan baktığı için adam yaralayanlar, yemek geç geldi gerekçesiyle garsonu tartaklayanlar ve daha neler neler… Vahim bir tablonun ortasında olduğumuz aşikar. Bu durumda yapmamız gereken; öfkelenmek için bahaneler aramak yerine, kontrol gücümüzü ortaya çıkarmaktır. Aksi takdirde yarattığımız bu öfke sadece bireysel değil toplumsal bir infiale yol açacaktır.
Öfkeyi kontrol altına almak mümkün!
Öfkeyi doğru ifade etme biçimine öfke kontrolü denir. Amaç ise, bu duygunun saldırgan davranışlara dönüşmesine, kendisine ve çevresine zarar vermesine engel olmaktır. Çünkü kontrol bizde değil öfkede olursa, yıkımdan başka bir sonuçla karşılaşmak mümkün değildir. Ancak burada şu noktayı atlamamız gerekir; hedefimiz öfkeyi minimize etmektir, yok etmek değil. Çünkü öfke tepkiseldir ve harekete geçirir. Sonradan pişman olacağımız durumlara mahal vermemek için, öfkemizi en optimum seviyeye çekmek ve sağlıklı bir şekilde aktarabilmek kilit meseledir.
Öfke kontrolü için;
- İlk yapmanız gereken rahatlamak olmalı. Bunun için diyaframdan derin bir soluk alın, soluğunuzun karından geldiğini düşünün. Daha sonra kendinize ‘Boş ver, aldırma, rahatla’ telkinlerinde bulunun. İstediğiniz reaksiyonu alamadıysanız sizi rahatlatacak bir deneyimi ve anıyı hatırlamak, öfkenizi yatıştırmak için yararlı olacaktır.
- Bilişsel yapılandırmadan yardım alın. Yani zihninizdeki düşünceleri kontrol edin. Çünkü zihin kızgınlık anında düşüncelerimize etki ederek, biie yanlış yönlendirebiliyor. Böyle durumlarda düşüncelerimiz gerçeği yansıtmaktan çok, olayların abartılmış ve çarpıtılmış bir şekilde algılandığını yansıtıyor. Bu tür düşünceleri fark etmek ve yerine daha mantıklı olanları yerleştirmemiz gerekiyor.
- Sizi öfkeye sürükleyen duyguların farkına varın. Çünkü ne ile karşı karşıya olduğunu bilen, duygularını tanıyan insan hislerini doğru şekilde ifade edebilir.
- Öfkelendiğinizde ‘Asla, her zaman’ sözcükleriyle acilen vedalaşın. Çünkü bu sözcüklerle başlayan cümleler, size haklı olduğunuzu hissettirir. Problemin çözümüne katkı sağlamaz. Sağlıklı bir şekilde düşünmenizi engeller.
#NörologDrMehmetYavuz #Öfke #ÖfkeKontrolü #Yalnızlık #Noradrenalin #DuygusalGerilim
