Türkiye’de Ankilozan Spondilit (AS) hastalığının ekonomik yükünü gerçek hayat verisine dayanarak belirleyen ilk çalışma olan Expert AS Çalışması sonuçları 4-7 Mayıs Dünya Ankilozan Spondilit (AS) Haftası’nda açıklandı.
Romatoloji uzmanı Prof. Dr. Nurullah Akkoç ve arkadaşları tarafından Pfizer desteğiyle gerçekleştirilen çalışmayla, ülkemizde üçüncü basamak sağlık hizmeti veren 7 merkezde takip edilen 650 AS hastası ile yüz yüze anketler yapılarak, AS’nin hastaların yaşam kalitesine etkisi ve neden olduğu yıllık doğrudan ve dolaylı maliyetler değerlendirildi. Araştırmaya göre AS hastalığının hasta başına getirdiği doğrudan maliyet yıllık yaklaşık 4.500 Euro, ek maliyet ise 2.000 Euro olarak hesaplandı. Hasta başına yıllık ortalama işgücü kaybıysa 415 Euro olarak bulundu.
Ankilozan Spondilit (AS), öncelikli olarak bel bölgesini etkileyen, yapısal ve fonksiyonel bozukluklara, iş gücü kaybına, yaşam kalitesinde azalmaya ve önemli miktarda sağlık hizmeti kaynaklarının harcanmasına neden olabilen kronik ve sistematik inflamatuvar bir romatizmal hastalıktır.
Hastalığın ilk belirtisi olan bel ağrısı, hastaların yaklaşık %80’inde 30 yaşından önce, hastaların %5’inde ise 45 yaşından sonra başlar ve genellikle inflamatuvar karakterdedir. İnflamatuvar bel ağrısının özellikleri aylarca yıllarca devam etmesi, istirahatle iyileşmemesi, gece ve sabah yataktan ilk kalkıldığında daha belirgin olması ve gün içinde aktivite ile daha iyi olmasıdır. Erkeklerin bu hastalığa yakalanma oranı kadınların yakalanma oranından yaklaşık iki kat daha fazladır.
Epidemiyolojik çalışmalar, bu hastalığın düşünüldüğünden daha yaygın olduğunu göstermektedir. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da AS’nin ekonomik yükünü değerlendiren birçok çalışma olmasına rağmen ülkemizde hastalığın getirdiği ekonomik yük ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır.
Bu nedenle yapılan Expert AS adlı çalışmada ülkemizde üçüncü basamak sağlık hizmeti veren 7 merkezde takip edilen 650 AS hastası ile yüz yüze anketler yapılarak AS’nin hastaların yaşam kalitesine etkisi ve neden olduğu yıllık doğrudan ve dolaylı maliyetler değerlendirildi. Hastalara anketler sırasında demografik bilgileri, romatolojik bakım, reçetelenen ilaçlar, rehabilitasyon tedavileri, tanısal ve terapötik işlemler, hastanede yatarak tedavi süreci ve bu sürede alınan ilaçlar, eşlik eden hastalıklar, kullanılan ilaçlar ve bunlara ek olarak tedavi sırasında kullanılan medikal cihazların hastalara maliyeti, bakım sağlayıcılara yapılan ödemeler ve işgücü kaybı ile ilgili sorular soruldu.
Bu konuda doğrudan ve dolaylı maliyetlerin hesaplandığı Türkiye’deki ilk çalışma olan Expert AS Çalışması, hastalığın ekonomik yükünü belirlemek için yapılan çalışmalar ile karşılaştırıldığında, en yüksek hasta sayısına sahiptir. Çalışmanın en güçlü noktası ise çalışmadaki hesaplamaların yüz yüze anketlerdeki hasta beyanlarına göre yapılmış olmasıdır.
AS hastaları için doğrudan maliyet hasta başına yıllık 4.500 Euro olarak hesaplanmıştır. Hastaların yaklaşık %55’i çalışmaktadır; ancak çalışanların %59’u yılda ortalama 32 gün hastalık sebebiyle işe gidememektedir ki bu da hasta başına yılda ortalama 415 Euro işgücü kaybı meydana getirmektedir. AS hastalarının yaklaşık onda biri AS ilgili ek maliyetlere (örneğin; yeni bir araba, ev, özellikli ekipman) maruz kalmaktadırlar; bu durum 1 yılda hasta başına 2.008 Euro maliyete neden olmaktadır. Sağlık bakım sağlayıcılarının kullanımı ve bunun için hastanın cebinden ödediği yıllık ortalama miktar ise hasta başına 779 € olarak hesaplanmıştır.
Doğrudan maliyetlere ek olarak dolaylı maliyetlerin de AS hastalığına bağlı maliyetlerde önemli bir yere sahip olduğu, ciddi oranda hastanın AS sebebiyle iş gücü kaybı yaşayıp ülke ekonomisinin negatif etkilendiği gözlenmiştir. Dolayısıyla geri ödeme kararı verilirken doğrudan maliyetlere ek olarak dolaylı maliyetlerin de dikkate alınması gerektiği görülmektedir.