Normal şartlar altında üreme çağındaki bir kadının 28 günde bir adet kanaması görmesi gerekir. Kadınlarda iki adet kanaması sürenin 21 günden kısa veya 35 günden uzun olması “adet düzensizliği” olarak tanımlanır. Adet kanamaları arasındaki bu süre ise bir önceki adet kanamasının başladığı günden, bir sonraki adet kanamasının başladığı güne kadarki günler sayılarak hesaplanır. 21 günden kısa ya da 35 günden uzun aralıklarla adet gören kadınlarda adet düzensizliğinden bahsedilir ve bu kadınlarda kısırlığa neden olan yumurtlama problemine yol açan hiperprolaktinemi, polikistik over sendromu, prematür yumurtalık yetmezliği ve perimenopoz gibi sorunlar bulunabilir. Ayrıca kadının yakın zamanda yaşadığı gebelik, kilo kaybı, yeme bozuklukları, yoğun egzersiz programı, aşırı stres, sistemik hastalıklar gibi sorunlar da adet düzensizliğine sebep olabilir. Bu tür bir durumda ise kısırlık, yani doğal yolla gebe kalamama söz konusu olabilir. Çünkü gebe kalmak isteyen kadınların düzenli olarak adet görmeleri, düzenli yumurtlamaları çok önemlidir.
Yumurtlama dönemi nasıl hesaplanır?
Gebe kalabilmek için kadının yumurtlama dönemini bilmesi ve bu dönem içinde korumasız cinsel ilişki yaşaması ya da üremeye yardımcı tedavilerin uygulanması gerekir. Bu bağlamda gebelik isteyen üreme çağındaki bir kadın düzenli aralıklarla adet görüyorsa, adet kanamasının başladığı ilk günden itibaren saydığında bir sonraki adet kanamasının başladığı güne kadar arada geçen süre yumurtlama döneminin hesaplanmasında önemlidir. Bu hesaplama ile kadın 28 günde bir adet görüyorsa bundan 14 günü çıkarılır ve yumurtlama dönemi hesaplanır. Başka bir hesaplama ile 30 günde bir adet gören kadın, bu günden 14 çıkarır ve geriye kalan zaman olan 16. gün yumurtlama günü olarak bilinir.
Yumurtlama dönemini hesaplayıp buna dikkat ederek planlı bir gebelik elde etmek isteyen kadınlar hesaplanan bu yumurtlama gününe 3 – 4 gün kaladan başlayarak bir hafta boyunca iki günde bir korumasız cinsel ilişkiye girmeliler. Bu şekilde gebe kalabilme şansı artar.
Adet kanaması ve dolayısıyla da yumurtlaması düzensiz olan kadınlar ise önce uzman kontrolünde ilaçlar kullanarak yumurtaların düzenli olarak olgunlaşmasını sağlamalılar. Bunu takiben ultrason muayenesi ile izlenerek cinsel ilişki için en doğru dönemi planlanabilir.
Adet düzensizliği yaşayan kadınlarda yumurtlama takibi nasıl yapılır?
Yumurtlama dönemleri düzensiz olan kadının adetleri de düzensiz olur. İşte bu tür durumlarda yumurtlama zamanını belirleyebilmek için kullanılan bazı testler, farklı hesaplamalar, yöntemler vardır. Bunlar LH ölçümü, takvim metodu ve kadının kendi vücudunda olan değişiklikleri takip etmesidir.
Luteinleştirici hormon (LH) ölçümü
Adet düzensizliği durumunda yumurtlama gününü hesaplayabilmek için eczanelerden alınabilen eliza testi yapılabilir. Eliza testinde, idrarda LH (luteinleştirici hormon) pik’i ölçülebilmektedir. LH değerini ölçen cihazlar ile kadın yumurtlama gününü tahmini olarak belirlenebilir ve hesaplanabilir. Bu test düzenli bir şekilde yapıldığında idrar testleri ile evde yumurtlama zamanını hesaplanabilir.
Takvim metodu
Normalde olması gerekenden daha uzun veya daha kısa aralıklarla adet gören kadınlarda anovulasyondan (yumurtlayamama) şüphe edilebilir. Adet dönemleri ve yumurtlama dönemlerinin düzenli olup olmadığı ve yumurtlamanın ne zaman olacağının hesaplanması için takvim metodu kullanılır. Takvim metodunda kadın; birkaç ay süreyle adet kanamasının başladığı ilk günden, bir sonraki adet kanamasının başladığı güne kadar sayar ve takvimde işaretler. Böylelikle adet döngüsünün süresini tespit edebilir, yumurtlama dönemini hesaplayabilir. Takvime göre olası bir sonraki adet kanamasının başlayacağı günden 14 gün öncesi tahmini olarak kadının yumurtlama günüdür.
Vücuttaki değişiklikler
Kadınlar adet dönemi yaklaştığında vücudunda; göğüslerde şişkinlik ve hassasiyet, kasık ve karın bölgesinde kramp, ağrı, hafif sinirlilik, asabiyet gibi değişiklikler yaşarlar. Bununla birlikte vajinal akıntının renginde, kokusunda ve miktarında da değişiklikler olur. Bu tür değişiklikler yaşayan kadınlar yumurtlama döneminin yaklaştığını anlayabilirler.
Kaynak: Bülent Tıraş
